Upprétti Apinn

Íslendingar virðast skiptast í tvær fylkingar þessa dagana sem lítið hefur með "hægri" eða "vinstri" að gera, heldur hvort menn séu með eða á móti mótmælum gegn ríkisstjórninni.  Sérstaklega er mönnum í nöp við mótmælendur sem sóða út opinberar byggingar, kveikja elda eða hvað þá lenda í slagsmálum við lögregluna.  Stór hluti mótmælenda sjálfra hefur snúist gegn félögum sínum sem þeim finnst að "gangi of langt".

Ég hef upplifað almenn mótmæli erlendis, og get sagt að verstu "ofbeldisseggirnir" á Íslandi eru afskaplega  rólegt fólk miðað við það.

Til að geta litið á mótmælaaðgerðirnar með rökrænum huga þurfum við að gera okkur grein fyrri eftirfarandi:

Ísland er lýðræðisríki.  Það er að segja að; landið er í eigu og undir stjórn almennings í landinu.  Allir eiga að hafa sama rétt og aðgang að stjórn landsins.  Í slíku samhengi eiga stjórnvöld á að hlusta á allar skoðanir almennings og geta tekið ákvarðanir út frá því.

Mótmælaaðgerðir eru eðlilegur hluti lýðræðisumræðunnar, sérstaklega í ríkjum þar sem lítið eftirlit er með valdhöfum (þar sem þrískipting ríkisvaldsins er t.d. engin) þar sem það getur verið eina leiðin fyrir almenning til að láta heyra í sér.

Fjöldi mótmælenda er alltaf lítið hlutfall þeirra sem mótmælendur tala fyrir.  Það er því ekki hægt að dæma"vinsældir" skoðana á fjölda mótmælenda.

Það er grundvallarlausn í samfélagslegri upplausn lýðræðisríkja að ríkisvaldið tali við og hlusti á mótmælendur, og taki síðan rökvísar ákvarðanir um málefnið eftir þær viðræður í samráði við mótmælendur.  Ef ríkisvaldið virðist ekki hlusta á mótmælendur, þá leiðir það til háværari mótmæli.  Þeim lengra sem líður, og þeim minna sem hlustað er á mótmælendur, þeim ofbeldisfyllra verða mótmælin. 
Því miður eru Íslenskir stjórnmálamenn ekki vanir því að Íslendingar standi upp fyrir réttindum sínum.  Þeir eru vanari því að Íslendingar geri það sem þeim er sagt og gleymi fljótt öllum mistökum og valdamisnotkun í stjórn landsins.  Allir hafa þó sín mörk, og þorri þjóðarinnar er búin að finna sín.

Hér ætla ég að vera mjög skýr:  Ef ríkisstjórn Íslands fer ekki að hlusta á og ræða við mótmælendur í opinni umræðu, og breyta stefnu sinni samkvæmt því, þá getur þetta leitt til mjög alvarlegra ofbeldisverka.  Hér er nefnilega staðreynd úr herfræðinni; í hvaða ákveðna mannfjölda fer viljinn til ofbeldisverka frá persónugerðum sem þurfa litla afsökun til ofbeldis upp í þá sem munu aldrei fremja ofbeldisverk.  Flestir eru einhverstaðar í miðju kúrfunar, en þeim fækkar í báða endana.
Þeim reiðari sem allur fjöldinn verður, og þeim meira sem þeim finnst ekki hlustað á sig, þeim meiri verða líkurnar á ofbeldi.  Þetta er upphaf nánast allra hryðjuverkahópa í heiminum.  Þegar reiði almennings nær ákveðnu marki, fer lítill hópur manna að vopnbúnast.

Það er því ekki mótmælendur að kenna, eða málefnum þeirra, heldur ríkisvaldinu.  Það eitt ber ábyrgð á hvernig útkoman verður á komandi mánuðum.   Fólk ætti að byrja að hafa sérstaklegar áhyggjur ef það fer að fækka verulega í fjölda mótmælenda og beinum aðgerðum fer fjölgandi.  Það mun benda til þess að almenningi finnist friðsöm mótmæli ekki skila neinu, og ofbeldi verður séð sem eina tólið sem mark er á takandi.

Ég tek það fram að sjálfur hef ég ekki stundað ofbeldisfull mótmæli, og hef staðið báðum megin mótmælaaðgerða.

Næstu mánuðir og ár verða örlagaríkir fyrir Íslensku þjóðina og næstu vikur munu skipta sköpum um það hver þau örlög verða.

Það eru til margir spámenn og falsspámenn í heiminum, allir með sínar spáaðverðir.  Sumir rýna í bolla, aðrir í kristalskúlu.  Ég hef sjálfur fengið norn til að spá fyrir mig í spil og sígaunakerlingu til að lesa í lófa.  Hvorug hefur haft rétt fyrir sér...  Allavegana enn sem komið er.  Nornin sá ekkert nema peninga og sígauninn sá að ég myndi hafa þægilegt líf.

Þegar það kemur að ríkisstjórnmálum þá eru bækur besta tólið til að spá í framtíðina, nánar tiltekið sögubækur.  Ég ætla hér að neðan að reyna að rýna í þær og spá fyrir um hvað gæti gerst á Íslandi.  En fyrst eru það núverandi aðstæður:

• Lítill hópur viðskiptamanna með stuðningi valdhafa landsins skuldsettu þjóðina í þrot til eigin ávinnings.
• Landið er í raun gjaldþrota og mikils skorts og gríðarlegs atvinnuleysis mun gæta á næstunni.  Landið getur líklega brauðfætt sjálft um 40-60.000 manns.
• Spilling er svo inngróin í stjórnmál landsins að stjórnmálamenn og landsmenn taka því sem sjálfssögðum hlut. 
• Allt opinbert eftirlit og stjórnun brást vegna vanhæfni og spillingar.
• Allt vald ríkisins hefur safnast á hendur einstaklinga í ríkisstjórninni  á meðan þingið hefur nánast misst allt vald sitt og í hæstarétti sitja peð stjórnvalda.
• Enginn hefur tekið ábyrgð á ástandinu og valdhafar reyna að rugla málið fyrir almenningi meðal annars með umræðu um ESB.
• Mótmæli gegn valdhöfum stækka og meiri heiftar gætir meðal mótmælenda.

 Þetta er ekkert nýtt í sögunni, svipaðir hlutir hafa gerst áður annarsstaðar.

Enska borgarastríðið 1640-1660

Enska þingið var mjög valdalítið en Karl 1sti konungur vildi meiri völd.  Allt frá valdatöku árið 1625 safnaði hann meiri og meiri völdum á sínar hendur.  Hann bæði setti þingið af eða tók ekki mark á því allt fram að 1640 þegar þingið lýsti yfir eigin sjálfsstæði.  Afleiðingin var 3 borgarastríð sem luku ekki í raun fyrr en 1661 með sigri þingsins og endurreisn krúnunnar.

Langtímaafleiðingar: Stjórnarfarslega varð þetta Bretlandi til góða til lengri tíma séð en lýðræðislegt vald og réttindi almennings jókst og útkoman var það þingbundna konungsríki sem enn er til staðar.

Franska byltingin 1789–1799

Lúðvík 15di konungur kom Frönsku þjóðinni í þrot með þátttöku í stríðum víðsvegar um heim, m.a. með í Bandaríska Frelsisstríðinu.   Lúðvík 16di tók því við gjaldþrota ríkið árið 1774.  Öll byrgði þessa gjaldþrots var sett á skattlagningu almennra borgara á meðan aðallinn og kirkjan þurftu ekki að greiða skatt.  Franska þingið mismunaði einnig á milli þessara stétta, en hver stétt hafði eitt atkvæði án þess að taka tillit til fjölda einstaklinga í hverri stétt. 
Ofan á þetta bættist síðan litla ísöld sem varð til með samvirkni El Ninjo veðurbrigðisins og eldgoss í Lakagígum á Íslandi.  Almenningur þurfti því að borga skatt fyrir lán sem hann hafði ekki tekið og svalt vegna umhverfisáhrifa á meðan valdastéttin lifði hátt og tók enga ábyrgð á skuldsetningunni eða ástandinu.  Á endann braust heiftin vegna þessa óréttlætis út í einni blóðugustu byltingu sögunar.

Langtímaafleiðingar: Á næstu áratugum á eftir fór Frakkland frá stjórnleysi í lýðræði til einræðis Napóleons.  Stríðið sem hófst innan ríkisins breiddist út og á endanum stóð öll Evrópa í logum.  Byltingin var að lokum þess valdandi að Frakkland gerðist eitt lýðræðislegasta ríki heimsins og er enn.

Weimar Lýðveldið 1919 - 1933

Weimar Lýðveldið varð til eftir byltingu gegn Þýska Keisaranum og alræðisstjórn hans sem leitt hafði þjóðina í heimstyrjöld sem hún tapaði.  Lýðveldið stóð á brauðfótum frá byrjun, bæði vegna hinnar gríðarlegu stríðsskuldar og upprisu öfgafullra stjórnmálaafla til hægri og vinstri eftir byltinguna gegn Keisaranum.  Wall Street hrunið árið 1929 gekk frá lýðveldinu vegna Amerískra skulda ríkisins.  Almenningur krafðist stöðugleika og snéri sér að sterkari stjórnmálum.  Árið 1933 tók Nasistaflokkurinn alræðisvald yfir ríkinu.

Langtímaafleiðingar: Frá 1933 snérist efnahagur Þýskalands við og vald Nasistaflokksins jókst að sama skapi.  Hernaðaruppbygging til að snúa við tapi Fyrra Stríðsins hófst nánast strax og Heimstyrjöldin Síðari hófst árið 1939.  Þýskaland tók að lokum við sér og snérist til lýðræðis með efnahags- og stjórnmálaaðstoð Bandaríkjanna eftir Stríðið.

Rússneska Byltingin 1917

Nikolas 2ar Keisari var bæði alræðissinnaður og hafði ofsatrú á sjálfum sér.  Eftir blóðuga uppreisn árið 1905 lofaði hann meira lýðræði og völdum til Rússneska þingsins, en gerði hið gagnstæða árið 1906 með „Grunnlögum Ríkisins“ og aflagningu þingsins.  Rússland líkt og Frakkland árið 1789 var mjög stéttaskipt þar sem valdastéttin naut allra forréttinda á meðan almenningur naut harðindanna.  Fyrri heimstyrjöldin styrkti alræðistilburði Keisarans ennþá frekar en um leið leiddi til skorts og hungursneiðar almennings.  Þolinmæðin var á enda og Rússneskur almenningur og hermenn nýkomnir frá austurvígstöðvunum snérust gegn valdhöfum.  Byltingin tók mjög stuttan tíma og lauk með yfirtöku Kommúnistaflokksins.

Langtímaafleiðingar:  Kommúnistaflokkurinn jafnaði stöðu almennings og Rússland byggðist upp í að verða annað valdamesta ríki heimsins.  Lélegt lýðræði og spilling leiddi aftur til falls ríkisins árið 1989. Rússland er núna að taka við sér aftur undir enn einni alræðisstefnunni.  Ekki er ólíklegt að sama hringrásin hefjist aftur.

Íslenska (...?) 2008 - (?)

Það eru án efa fleiri dæmi um samansafn valds, efnahagsörðuleika og spillingar og afleiðingu þess í sögunni, en ég læt hér við sitja.  Það er þó hægt að draga nokkrar ályktanir frá þessum dæmum.  Það er mikilvægt að hafa það í huga að Íslendingar eru ekkert öðruvísi en annað fólk.

• Órói í þjóðfélaginu mun aukast til muna á næstunni og ef almenningur sér ekki raunverulegar breytingar eiga sér stað, verndun fjármuna ríkisins og að menn séu látnir sæta ábyrgðar, mun heift almennings aukast.
• Ef ekkert er gert mun skapast enn frekari upplausn bæði í þjóðfélaginu og innan stjórnmálana. 
• Ríkisstjórnin (hver sem hún er) mun þá örugglega reyna að herða tök sín á ástandinu og alræðisvaldið mun aukast.   Frekari heift og upplausn kallar þar á frekari valdatöku.
• Ef frekari alræðistilburðir ríkisstjórnarinnar mistakast  mun stjórn landsins brotnar algjörlega og öngþveiti skapast.
• Upp úr öngþveitinu mun annaðhvort rísa mun harðari alræðisstjórn með einsýna hugmyndafræði, eða frjálsara og ábyrgðafyllar lýðræði.  Þeim mun meira sem öngþveitið er, þeim meiri líkur eru á hinu fyrra.

Skrefið til alræðis eða lýðræðis liggur núna hjá ríkisstjórninni.  Næstu dagar og vikur skipta sköpum um það.  ESB og málsókn gegn Bretum skipta þar í raun engu, enda mun það á engan hátt hafa raunveruleg áhrif á komandi vanda.  Það sem getur hins vegar haft áhrif á þetta er stórfelldur útflutningur fólks, sérstaklega menntaðra og hæfra einstaklinga.  Slíkur útflutningur mun gera efnahagslega viðreisn landsins mjög erfiða og hún mun frekar mælast í áratugum en árum.  En útflutningur þeirra sem líklegastir eru til að mótmæla og kröfu um breytinga mun valda því að litlar sem engar breytingar verða í stjórnmálum lansins.

Ríkisstjórnin er ekki full af einstaklingum með illsku í hjarta, þvert á móti, þetta er fólk sem raunverulega trúir að það sé best til þess fallið að stjórna landinu í gegnum harðindin.  Helsta vandamálið þeirra er að þessir einstaklingar eru fastir í hefð og hegðun Íslenska embættismannakerfisins.
Lausnirnar til að komast út úr þessu farsællega með lýðræðislega stefnu eru einfaldar og margsagðar:

Spilling:  Ríkisstjórnin þarf að byrja á að hreinsa í kringum sig, segja upp þeim einstaklingum sem hafa of sterk tengsl og ráða hæfustu einstaklinga í hvert starf.  Þetta þyrfti að gerast undir eins.
Það þarf að opna allar bækur stjórnmálaflokka og sýna hver gefur til þeirra.  Banna á fyrirtækjum og félögum að gefa fé til stjórnmálaflokka. 
Kjósa þarf einstaklinga á þing en ekki flokka. 

Auðvalds-misnotkun:  Sjá þarf til þess að yfirmenn fyrirtækja í eigu ríkisins (bankana) séu þar vegna hæfileika en ekki tengsla.  Enginn yfirmaður banka sem kom honum í þrot ætti að fá að starfa aftur innan banka í eigu ríkisins.  Sjálfsstæð erlend rannsókn á hruninu þarf að hefjast strax.
Stöðva þarf undir eins að þeir viðskiptamenn sem nýtt hafa sér lélegt lagaumhverfi landsins til að skuldseta fyrirtæki í botn, hirða fjármuni fyrirtækisins, setja það á hausinn, einungis til að kaupa það aftur skuldlaust.
Bæta þarf eftirlitsstofnanir og lagaumhverfi viðskipalífsins m.a. með því að banna mönnum sem eru stjórnarmenn fyrirtækja að stýra öðru fyrirtæki næstu 3 árin.

Lýðræði:  Gera þarf þingið sjálfsstætt gagnvart Ríkisstjórninni og þar með aðskilja valdssvið landsins.  Þetta er einungis hægt að gera með því að breyta stjórnarskránni og kjósa sér til þings og ríkisstjórnar.  Tillaga og þingsamþykki núverandi stjórnar á nýrri stjórnarskrá, og síðan þjóðarkosning um hana og um leið nýja stjórn ætti endanlega að friðþýða almenning og koma þjóðinni á réttan kjöl með stefnu á lýðræðið.

 Þetta er einungis spá, byggð á sögulestri.  Hvort hún gengur upp verður hægt að dæma í framtíðinni.

Það er langt síðan ég hef heyrt jafn gáfuleg ummæli frá Davíð Oddsyni eins og þau að hann muni fara aftur í pólitík ef hann verði látinn fara úr Seðlabankanum.  Það er réttmæt og góð hugsun að ætla að láta almenning ákveða framtíð sína og traust.

Það er hins vegar miður að hann skuli ekki vilja taka ábyrgð sjálfur á gerðum sínum og hætta sem Seðlabankastjóri sjálfur.  Hann er í raun að segja einhverjum að reka sig. 
Þingmennskan er ekki Seðlabankastaða, en það er ekki kosið um það embætti.  Ef það væri kosið  þá er spurning hvort hann hlyti kosningu?

Þetta eru þó mjög góð skilaboð til Ríkisstjórnarinnar.  Þau mega reka Davíð, hann er búinn að plana hvað hann gerir ef hann missir vinnuna.

 "Kæra ríkisstjórn,
Endilega takið nú einu sinni mark á honum Davíð og látið hann víkja.  Hann verður mun hættuminni fyrir land og þjóð sem þingmaður en sem Seðlabankastjóri."

 Það er síðan annað.  Ef Ríkisstjórnin rekur Davíð, þá allt í einu stendur þjóðin og mótmælendur frami fyrir því að ef kosið er strax, þá kemst Davíð Oddson hugsanlega á þing, eða jafnvel í ríkisstjórn.  Ef almenningur vill ekki sjá Davíð á þingi, þá geta þeir ekki krafist kosninga sem fyrst.  Þetta er svona "double jeopardy" kostur.  Ríkisstjórnin gæti unnið tvisvar;  losna við Davíð og draga kosningar á langinn.

 Annars fæ ég alltaf kjánahroll þegar Davíð Oddson fer að tala í fjölmiðlum, en ég ber enga samhyggju með honum.  Þegar ég hitti gallharða Davíðista sem sjá hann í guðaljóma þá lýður mér aftur á móti eins og ég sé staddur með þroskaheftu barni sem hefur gert eitthvað af sér.  Ég kenni ofboðslega í brjóstið um þá og kjánaskapinn í þeim, hef ofboðslega þörf til að brosa góðlátlega til þeirra og klappa þeim á kollinn.  Þetta á ekki bara við um Davíð, ég fæ þessa tilfinningu gagnvart öllu fólki með blinda foringjahollustu.  Ég veit ekki hvort ég sé einn um þetta.

Egg:

Bird eggs are laid by females and incubated for a time that varies according to the species; a single young hatches from each egg. Average clutch sizes range from one (as in condors) to about 17 (the Grey Partridge). Some birds lay eggs even when not fertilized; it is not uncommon for pet owners to find their lone bird nesting on a clutch of infertile eggs, which are also called wind-eggs.

Handsprengja:

A hand grenade is a small hand-held anti-personnel weapon designed to be thrown and then explode after a short time. The word "grenade" is derived from the French grenade, meaning pomegranate, so named because its shrapnel pellets reminded soldiers of the seeds of this fruit.

Meðfylgjandi eru tveir hlutir sem eru svipaðir í laginu, en bera einnig sögulega svipaða notkunarsögu.  Báðir hlutirnir hafa verið notaðir sem kast-vopn í mótmælum almennra borgara gegn valdníðslu ríkisstjórna.  Þó ekki sé það ánægju efni að verða fyrir aðkasti þessara hluta, þá myndu valdníðslumenn frekar velja annan í langflestum tilvikum.